Οι αποφάσεις του ΣτΕ.
Στο τεύχος του μήνα Οκτώβρη παραθέσαμε μια πρώτη εκτίμηση των αποφάσεων αυτών. Στο φύλλο αυτό παρουσιάζουμε μια δεύτερη πιο αναλυτική ματιά με πιο επικεντρωμένες εκτιμήσεις στα επιμέρους ζητήματα
Εκτίμηση (Ι). Οι τρεις αποφάσεις του ΣτΕ (1889, 1890 και 1891/2019) κρίνουν συνταγματικό το κύριο κορμό των ρυθμίσεων του νόμου 4387/16 (Κατρούγκαλου).
Έτσι επισημοποιούν την δόμηση του νομοθετικού πλέγματος για την επιβολή του συστήματος των τριών πυλώνων, στους οποίους το κύριο ρόλο θα παίζει η ατομική ευθύνη του εργαζόμενου- ασφαλισμένου. Η ανταποδοτικότητα σαν αξονική λογική περνάει πλέον καθαρά και στις κύριες συντάξεις (πρώτος πυλώνας), αφού αυτές διαχωρίζονται οριστικά σε δύο μέρη, σε εκείνο της «εθνικής» και σε εκείνο της ανταποδοτικής. Ο διαχωρισμός αυτός εγκρίνεται με τις αποφάσεις.
Οριστικά γίνεται αποδεκτή επίσης η ενιαιοποίηση όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης στον ΕΦΚΑ.
Επικυρώνεται η δημιουργία της προσωπικής διαφοράς, που αποτελεί μία ακόμα περικοπή της κύριας σύνταξης για τη συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων.
Οριστικοποιούνται επίσης ειδικές περικοπές, όπως των 13ης και 14ης σύνταξης, του ΕΚΑΣ, ενώ μονιμοποιούνται οι αυξημένες και νέες εισφορές υπέρ του ΑΚΑΓΕ και του ΕΟΠΥΥ (και από τους μισθούς εργαζομένων). Και βέβαια επικυρώνονται οριστικά οι σφαγιαστικές περικοπές στις κύριες συντάξεις των ασφαλισμένων μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/16.
Συνολικά μπορούμε να θεωρήσουμε πως οι αποφάσεις του ΣτΕ κινούνται στην κατεύθυνση της υπεράσπισης της γενικότερης πολιτικής νια ασφαλιστικό σύστημα στα πλαίσια των κατευθύνσεων της ΕΕ, της συνολικότερης ελάφρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού από το βάρος των ασφαλιστικών υποχρεώσεων (εθνικό συμφέρον, δημοσιονομικό όφελος), της τήρησης των δεσμεύσεων του κράτους με τους δανειστές (μνημόνια).
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, μόλις λίγες μέρες μετά την δημοσίευση των αποφάσεων, βγήκε η διορισμένη από την κυβέρνηση «ομάδα εργασίας» εξειδικευμένων (την οποία μνημονεύει το ΣτΕ στις αποφάσεις του) να προτείνει τη μετατροπή του ΕΤΕΑΕΠ σε επαγγελματικό ταμείο «επικουρικής σύνταξης». (ανάλυση των προτάσεων γίνεται σε άλλο άρθρο). Αυτές οι παρεμβάσεις διευκολύνουν την κυβέρνηση να προωθήσει την εξαγγελθείσα δημιουργία του δεύτερου πυλώνα με τον μετασχηματισμό του ΕΤΕΑΕΠ σε ιδιωτικού χαρακτήρα επαγγελματικό ταμείο και την μετατροπή της επικουρικής σύνταξης σε μέρισμα ή απόδοση επενδυτικών προϊόντων των ασφαλιστικών εταιριών ή του ίδιου του ΕΤΕΑΕΠ. Η δημιουργία επαγγελματικών ταμείων προβλέπεται στο ν. Ρέππα. Και ήδη ο Υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης δήλωσε πως «προετοιμαζόμαστε μεθοδικά, ώστε να οικοδομήσουμε πάνω στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης ένα δίκαιο, βιώσιμο και ανταποδοτικό ασφαλιστικό σύστημα».
Οριστικά γίνεται αποδεκτή επίσης η ενιαιοποίηση όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης στον ΕΦΚΑ.
Επικυρώνεται η δημιουργία της προσωπικής διαφοράς, που αποτελεί μία ακόμα περικοπή της κύριας σύνταξης για τη συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων.
Οριστικοποιούνται επίσης ειδικές περικοπές, όπως των 13ης και 14ης σύνταξης, του ΕΚΑΣ, ενώ μονιμοποιούνται οι αυξημένες και νέες εισφορές υπέρ του ΑΚΑΓΕ και του ΕΟΠΥΥ (και από τους μισθούς εργαζομένων). Και βέβαια επικυρώνονται οριστικά οι σφαγιαστικές περικοπές στις κύριες συντάξεις των ασφαλισμένων μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/16.
Συνολικά μπορούμε να θεωρήσουμε πως οι αποφάσεις του ΣτΕ κινούνται στην κατεύθυνση της υπεράσπισης της γενικότερης πολιτικής νια ασφαλιστικό σύστημα στα πλαίσια των κατευθύνσεων της ΕΕ, της συνολικότερης ελάφρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού από το βάρος των ασφαλιστικών υποχρεώσεων (εθνικό συμφέρον, δημοσιονομικό όφελος), της τήρησης των δεσμεύσεων του κράτους με τους δανειστές (μνημόνια).
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, μόλις λίγες μέρες μετά την δημοσίευση των αποφάσεων, βγήκε η διορισμένη από την κυβέρνηση «ομάδα εργασίας» εξειδικευμένων (την οποία μνημονεύει το ΣτΕ στις αποφάσεις του) να προτείνει τη μετατροπή του ΕΤΕΑΕΠ σε επαγγελματικό ταμείο «επικουρικής σύνταξης». (ανάλυση των προτάσεων γίνεται σε άλλο άρθρο). Αυτές οι παρεμβάσεις διευκολύνουν την κυβέρνηση να προωθήσει την εξαγγελθείσα δημιουργία του δεύτερου πυλώνα με τον μετασχηματισμό του ΕΤΕΑΕΠ σε ιδιωτικού χαρακτήρα επαγγελματικό ταμείο και την μετατροπή της επικουρικής σύνταξης σε μέρισμα ή απόδοση επενδυτικών προϊόντων των ασφαλιστικών εταιριών ή του ίδιου του ΕΤΕΑΕΠ. Η δημιουργία επαγγελματικών ταμείων προβλέπεται στο ν. Ρέππα. Και ήδη ο Υπουργός Εργασίας Γ. Βρούτσης δήλωσε πως «προετοιμαζόμαστε μεθοδικά, ώστε να οικοδομήσουμε πάνω στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης ένα δίκαιο, βιώσιμο και ανταποδοτικό ασφαλιστικό σύστημα».
Εκτίμηση ΙΙ). Όσον αφορά τις κυβερνητικές πολιτικές που μέχρι σήμερα έχουν θεσμοθετηθεί και ολοκληρώθηκαν με το ν. 4387/16 στις αποφάσεις:
1. Ιδιαίτερα τονίζεται, πως η κατάθεση αναλογιστικών μελετών από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή (απόφαση 1889/2019 εδάφιο Α παρ. α σελ. 1), που θα πιστοποιούν τη βιωσιμότητα του όποιου νέου ασφαλιστικού συστήματος για κύριες και επικουρικές συντάξεις και των αντίστοιχων φορέων απόδοσής τους (ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ), είναι απαραίτητος όρος για την συνταγματικότητα των νομοθετημάτων. Μάλιστα επισημαίνεται πως η εφαρμογή των νέων συστημάτων πρέπει να εξασφαλίζει
(α) την ασφαλιστική κάλυψη όλου του πληθυσμού βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα (απόφαση 1889/2019 εδάφιο Α παρ. α σελίδα 1 και 1891/2019 εδάφιο Δ παρ α σελ. 2) και
(β) δύο φορές επαναλαμβάνεται στην απόφαση 1891/2019 στο εδάφιο Ε σελ. 5 και Ε παρ. α σελ. 6, πως η ψήφιση νέου νόμου πρέπει να συνοδεύεται από ειδική μελέτη «σοφών», που να τεκμηριώνει κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, πως «οι νέες παροχές θα εξασφαλίζουν στο συνταξιούχο αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης όσο το δυνατό εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατά τον εργασιακό του βίο».
2. Η απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελ 1 και 2 επικυρώνει και μονιμοποιεί όλες τις αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις και μέτρα που προβλέπονται σε όλους τους προηγούμενους νόμους για τις συντάξεις (κύριες και επικουρικές), ξεκινώντας από το νόμο Ρέππα επί κυβέρνησης Σημίτη μέχρι και τον 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου). Για να δικαιολογήσει τις αποφάσεις αυτές, το ΣτΕ αποδέχεται τα δικαιολογητικά επιχειρήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (και των προηγούμενων) περί:
(α) της ανάγκη τήρησης της «δέσμευσης που η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε στα πλαίσια του Μνημονίου του ΕΜΣ...» (απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελ.1),
(β) την ανάγκη «διατήρησης της βιωσιμότητας του συστήματος» (σελ. 2),
(γ) του μοιράσματος των βαρών για το σκοπό της βιωσιμότητας του συστήματος αυτού και στους νυν συνταξιούχους, για λόγους «κοινωνικής δικαιοσύνης και διαγενεακής» ισότητας και αλληλεγγύης» (σελ. 2)
(δ) «τη συγκράτηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης για την επίτευξη της βιωσιμότητας.» (επίσης σελ. 2). Στη βάση αυτή το ΣτΕ αποδέχτηκε την κατάργηση των δικών του αποφάσεων 2287- 2288/2015 από το ν. 4387/16, που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές των νόμων 4051 και 4093/2012.
Έτσι αποφαίνεται πως ήταν σωστή η θεώρηση σαν βάση επανυπολογισμού των κύριων και επικουρικών συντάξεων, το ποσό που είχε διαμορφωθεί με τις περικοπές των νόμων αυτών στις 31.12.2014 (απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελίδα 1 και 2). Το συγκεκριμένο σκέλος αυτής της απόφασης είναι το καθοριστικότερο, όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του ν. 4387/16, που ενσωματώνει όλες τις περικοπές που έγιναν από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
3. Για τις κύριες.
(α) Η απόφαση 1891/2019 εδάφιο Α σελ. 1 επίσης κρίνει πως «αιτιολογείται επαρκώς η επιλογή σαν βάση επανυπολογισμού τους το ύψος που είχε διαμορφωθεί στις 31.12.2014»,
(β) επιδέχεται πως η αναλογιστική μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής (για τις κύριες συντάξεις) τεκμηρίωνε την βιωσιμότητα του ΕΦΚΑ με τον. 4387/16 (εδάφιο Δ- σημείο β σελ.3 και 4),
(γ) αποδέχεται όλα τα δικαιολογητικά επιχειρήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (πλήθος παθογενειών, δημογραφική γήρανση, ανεργία και κρίση, σχέση ασφαλισμένων-συνταξιούχων κλπ (σελ 4)).
Αντίθετα η απόφαση 1891/2019 στο εδάφιο ΣΤ σελ. 8 απορρίπτει τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης του ανταποδοτικού μέρους των κύριων συντάξεων σαν «ιδιαιτέρως χαμηλά» και αναντίστοιχα με τους μισθούς μελλοντικών και ήδη συνταξιούχων (κατώτερα του 48,6% των συντάξιμων μισθών), αλλά και σε σχέση με τις καταβληθείσες εισφορές, εφ’ όσον «παραβιάζουν την αρχή της ανταποδοτικότητας» και επίσης «παραβιάζουν την αρχή της ισότητας», αφού μεταχειρίζονται ισότιμα ή ανισότιμα ανάλογα ασφαλισμένους που έχουν τις ίδιες ή διαφορετικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
(α) την ασφαλιστική κάλυψη όλου του πληθυσμού βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα (απόφαση 1889/2019 εδάφιο Α παρ. α σελίδα 1 και 1891/2019 εδάφιο Δ παρ α σελ. 2) και
(β) δύο φορές επαναλαμβάνεται στην απόφαση 1891/2019 στο εδάφιο Ε σελ. 5 και Ε παρ. α σελ. 6, πως η ψήφιση νέου νόμου πρέπει να συνοδεύεται από ειδική μελέτη «σοφών», που να τεκμηριώνει κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, πως «οι νέες παροχές θα εξασφαλίζουν στο συνταξιούχο αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης όσο το δυνατό εγγύτερο προς εκείνο που είχε κατά τον εργασιακό του βίο».
2. Η απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελ 1 και 2 επικυρώνει και μονιμοποιεί όλες τις αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις και μέτρα που προβλέπονται σε όλους τους προηγούμενους νόμους για τις συντάξεις (κύριες και επικουρικές), ξεκινώντας από το νόμο Ρέππα επί κυβέρνησης Σημίτη μέχρι και τον 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου). Για να δικαιολογήσει τις αποφάσεις αυτές, το ΣτΕ αποδέχεται τα δικαιολογητικά επιχειρήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (και των προηγούμενων) περί:
(α) της ανάγκη τήρησης της «δέσμευσης που η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε στα πλαίσια του Μνημονίου του ΕΜΣ...» (απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελ.1),
(β) την ανάγκη «διατήρησης της βιωσιμότητας του συστήματος» (σελ. 2),
(γ) του μοιράσματος των βαρών για το σκοπό της βιωσιμότητας του συστήματος αυτού και στους νυν συνταξιούχους, για λόγους «κοινωνικής δικαιοσύνης και διαγενεακής» ισότητας και αλληλεγγύης» (σελ. 2)
(δ) «τη συγκράτηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης για την επίτευξη της βιωσιμότητας.» (επίσης σελ. 2). Στη βάση αυτή το ΣτΕ αποδέχτηκε την κατάργηση των δικών του αποφάσεων 2287- 2288/2015 από το ν. 4387/16, που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές των νόμων 4051 και 4093/2012.
Έτσι αποφαίνεται πως ήταν σωστή η θεώρηση σαν βάση επανυπολογισμού των κύριων και επικουρικών συντάξεων, το ποσό που είχε διαμορφωθεί με τις περικοπές των νόμων αυτών στις 31.12.2014 (απόφαση 1890/2019 εδάφιο Α σελίδα 1 και 2). Το συγκεκριμένο σκέλος αυτής της απόφασης είναι το καθοριστικότερο, όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του ν. 4387/16, που ενσωματώνει όλες τις περικοπές που έγιναν από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
3. Για τις κύριες.
(α) Η απόφαση 1891/2019 εδάφιο Α σελ. 1 επίσης κρίνει πως «αιτιολογείται επαρκώς η επιλογή σαν βάση επανυπολογισμού τους το ύψος που είχε διαμορφωθεί στις 31.12.2014»,
(β) επιδέχεται πως η αναλογιστική μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής (για τις κύριες συντάξεις) τεκμηρίωνε την βιωσιμότητα του ΕΦΚΑ με τον. 4387/16 (εδάφιο Δ- σημείο β σελ.3 και 4),
(γ) αποδέχεται όλα τα δικαιολογητικά επιχειρήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (πλήθος παθογενειών, δημογραφική γήρανση, ανεργία και κρίση, σχέση ασφαλισμένων-συνταξιούχων κλπ (σελ 4)).
Αντίθετα η απόφαση 1891/2019 στο εδάφιο ΣΤ σελ. 8 απορρίπτει τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης του ανταποδοτικού μέρους των κύριων συντάξεων σαν «ιδιαιτέρως χαμηλά» και αναντίστοιχα με τους μισθούς μελλοντικών και ήδη συνταξιούχων (κατώτερα του 48,6% των συντάξιμων μισθών), αλλά και σε σχέση με τις καταβληθείσες εισφορές, εφ’ όσον «παραβιάζουν την αρχή της ανταποδοτικότητας» και επίσης «παραβιάζουν την αρχή της ισότητας», αφού μεταχειρίζονται ισότιμα ή ανισότιμα ανάλογα ασφαλισμένους που έχουν τις ίδιες ή διαφορετικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Σημείωση 1. Στην περίπτωση αυτή θα περιμένουμε τις διορθωτικές κινήσεις της κυβέρνησης (ποιο ποσοστό αναπλήρωσης θα ορίσει πάνω από το 48,6%), για να μετρήσουμε τι αποτελέσματα προς όφελος χιλιάδων συναδέλφων θα αποφέρουν οι συγκεκριμένες διορθώσεις στον επανυπολογισμό των κύριων συντάξεών τους.
4. Για τις επικουρικές. Οι αποφάσεις βάζουν δύο σκεφτικά.
(α) η 1889/2019 στο εδάφιο Α σελ. 1 θεωρεί την διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 96 του 4387/16 για τις παροχές του ΕΤΕΑ (μετέπειτα ΕΤΕΑΕΠ) αντισυνταγματική, γιατί δεν υπήρξε αναλογιστική μελέτη, που να πιστοποιεί την βιωσιμότητα του ΕΤΕΑΕΠ. Κατά συνέπεια θεωρείται άκυρος ο τρόπος υπολογισμού των νέων επικουρικών και επανυπολογισμού των παλιών (στο ίδιο παρ. β σελ. 3), που εφαρμόστηκε με την έκδοση της 23123/785/7.6.2016 απόφασης του υφυπουργού Εργασίας.
(α) η 1889/2019 στο εδάφιο Α σελ. 1 θεωρεί την διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 96 του 4387/16 για τις παροχές του ΕΤΕΑ (μετέπειτα ΕΤΕΑΕΠ) αντισυνταγματική, γιατί δεν υπήρξε αναλογιστική μελέτη, που να πιστοποιεί την βιωσιμότητα του ΕΤΕΑΕΠ. Κατά συνέπεια θεωρείται άκυρος ο τρόπος υπολογισμού των νέων επικουρικών και επανυπολογισμού των παλιών (στο ίδιο παρ. β σελ. 3), που εφαρμόστηκε με την έκδοση της 23123/785/7.6.2016 απόφασης του υφυπουργού Εργασίας.
Σημείωση 2. Στο σημείο αυτό να πάρουμε υπ’ όψη μας πως αυτό το σκέλος
(α) μπορεί να είναι και επικίνδυνο, να οδηγήσει στην απόδοση μικρότερων επικουρικών, εφ’ όσον επικαλείται το ότι «δεν υπήρξε αναλογιστική μελέτη, που να τεκμηριώνει τη βιωσιμότητα του ΕΤΕΑΕΠ, εν όψει του νέου τρόπου υπολογισμού των νέων επικουρικών συντάξεων και του επανυπολογισμού των χορηγούμενων, συνυπολογίζοντας και τον αυτόματο μηχανισμό εξισορρόπησης (κόφτη)...».
Δηλαδή ίσως να εννοεί πως, αν οι αναλογιστικές μελέτες που θα πρέπει να φτιαχτούν, αποδείχνουν πως το ΕΤΕΑΕΠ δεν είναι βιώσιμο και με τις νέες πετσοκομμένες συντάξεις και με την ενεργοποίηση του κόφτη, τότε θα χρειαστεί να ληφθούν νέα μέτρα για τις επικουρικές. Αυτό, αν σωστά το εκτιμάμε έτσι, διευκολύνει περισσότερο την κυβέρνηση για τις νέες ανατροπές που ετοιμάζει, όπως αναφέρεται και στην εκτίμηση (Ι).
(β) ακυρώνει σαν αντισυνταγματική την διάταξη του 4387/16 (και τη σχετική 25909/470/7.6.2016 υπουργική απόφαση) με την οποία, σαν βάση αναπροσαρμογής των επικουρικών, πάρθηκε υπ’ όψη το ύψος των κύριων συντάξεων, με το αιτιολογικό πως οι δυο συντάξεις είναι αυτοτελείς, για τις οποίες ο ασφαλισμένος κατέβαλε ξεχωριστές εισφορές (απόφαση 1890/2019 εδάφιο Ε σελ. 4) και κατά συνέπεια δεν μπορεί το ύψος της επικουρικής να εξαρτιέται από εκείνο της κύριας. Στην ίδια βάση απορρίπτει το πλαφόν του αθροίσματος κύριας και επικουρικής των 1300 ευρώ μετά την αναπροσαρμογή της δεύτερης.
Σημείωση 3. Για τις δύο αυτές περιπτώσεις επίσης χρειάζεται να περιμένουμε τις διορθωτικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης και όσον αφορά στη βάση αναπροσαρμογής και όσον αφορά στο όριο των 1300 ευρώ, για να εξειδικεύσουμε ποια οφέλη υπέρ των χιλιάδων συναδέλφων θα αποδώσουν οι διορθώσεις αυτές. Ακόμα να συμπεριλάβουμε και την περίπτωση των επικουρικών του ΙΚΑ, που σφαγιάστηκαν με την εφαρμογή του τελείως αυθαίρετου τρόπου επανυπολογισμού τους και κατά παράβαση του ν. 4387/16.
Τέλος όσον αφορά τις περιπτώσεις των σημειώσεων 1 και 3 οι αποφάσεις του ΣτΕ προνοούν στις τελευταίες παραγράφους τους , πως «για λόγους δημοσίου συμφέροντος», η τακτοποίηση των όποιων αποτελεσμάτων προς όφελος ομάδων συνταξιούχων προκύψουν με τη διόρθωση των αντισυνταγματικών μέτρων, θα επέλθει από (μετά) τη δημοσίευση των αποφάσεων (4 Οκτώβρη 2019). Αυτή η πρόνοια αποκλείει την απόδοση αναδρομικών, δίνοντας το δικαίωμα στην κυβέρνηση να την αρνηθεί. Έτσι μπαίνει οριστικό τέλος στην υπόθεση «διεκδίκηση αναδρομικών με δικαστικές διαδικασίες».
Επισημαίνουμε όμως πως για την διόρθωση των ρυθμίσεων του 4387/16 για τις επικουρικές, που θεωρούνται αντισυνταγματικές, η κυβέρνηση μπορεί να καταθέσει νομοσχέδιο με τις ίδιες ακριβώς ρυθμίσεις, που όμως θα συνοδεύεται από αναλογιστική μελέτη, η οποία θα επιβεβαιώνει πως αυτές οι ρυθμίσεις του 4387/16 είναι πλέον συνταγματικές, αφού με αυτές εξασφαλίστηκε η βιωσιμότητα του συστήματος, βάζοντας έτσι στον πάγο τις όποιες ελπίδες για διόρθωσή τους προς όφελος των συνταξιούχων. Στη βάση αυτών ο υφυπουργός Μηταράκης δήλωσε πως «αν μετά το νόμο (που θα ψηφίσει η κυβέρνηση) προκύψουν οφειλόμενα προς τους δικαιούχους, αυτά θα αποδοθούν σε όλους χωρίς αιτήσεις και αγωγές».
5. Όσον αφορά στην κάλυψη των πιθανών ελλειμμάτων του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ από τον κρατικό προϋπολογισμό το ΣτΕ διατυπώνει δυο διαφορετικά σκεφτικά.
Για μεν τις κύριες συντάξεις θεωρεί πως διατηρείται (και με τον νόμο 4387/16) η υποχρέωση του κράτους να καλύπτει όχι μόνο την «εθνική σύνταξη», αλλά και τα ελλείμματα λόγω του ανταποδοτικού σκέλους τους (απόφαση 1891/2019 σελ. 1 εδάφιο Γ).
Για τις επικουρικές η απόφαση 1889/2019, ενώ επαναλαμβάνει πως το κράτος πρέπει να καλύψει τυχόν ελλείμματα, εφ’ όσον η επικουρική ασφάλιση καθιερώνεται με το νόμο 4387/16 σαν υποχρεωτική και όχι προαιρετική, δηλώνει πως η κάλυψη αυτή θα πρέπει να δοθεί, μόνο εφ’ όσον η ενεργοποίηση του κόφτη (αυτόματος μηχανισμός εξισορροπήσεως) δεν αποδώσει τα απαιτούμενα αποτελέσματα (εδάφιο Β σελίδα 6).
Όμως έτσι κι αλλιώς για κάθε περίπτωση ισχύει η προϋπόθεση, που το ΣτΕ αναφέρει για τήρηση των δεσμεύσεων της χώρας για τα δημοσιονομικά. Δηλαδή η κάλυψη των όποιων ελλειμμάτων δεν μπορεί να παραβιάζει τις δεσμεύσεις αυτές. Το κράτος θα καλύπτει το ύψος των ελλειμμάτων, για το οποίο θα υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο και μόνο.
Για μεν τις κύριες συντάξεις θεωρεί πως διατηρείται (και με τον νόμο 4387/16) η υποχρέωση του κράτους να καλύπτει όχι μόνο την «εθνική σύνταξη», αλλά και τα ελλείμματα λόγω του ανταποδοτικού σκέλους τους (απόφαση 1891/2019 σελ. 1 εδάφιο Γ).
Για τις επικουρικές η απόφαση 1889/2019, ενώ επαναλαμβάνει πως το κράτος πρέπει να καλύψει τυχόν ελλείμματα, εφ’ όσον η επικουρική ασφάλιση καθιερώνεται με το νόμο 4387/16 σαν υποχρεωτική και όχι προαιρετική, δηλώνει πως η κάλυψη αυτή θα πρέπει να δοθεί, μόνο εφ’ όσον η ενεργοποίηση του κόφτη (αυτόματος μηχανισμός εξισορροπήσεως) δεν αποδώσει τα απαιτούμενα αποτελέσματα (εδάφιο Β σελίδα 6).
Όμως έτσι κι αλλιώς για κάθε περίπτωση ισχύει η προϋπόθεση, που το ΣτΕ αναφέρει για τήρηση των δεσμεύσεων της χώρας για τα δημοσιονομικά. Δηλαδή η κάλυψη των όποιων ελλειμμάτων δεν μπορεί να παραβιάζει τις δεσμεύσεις αυτές. Το κράτος θα καλύπτει το ύψος των ελλειμμάτων, για το οποίο θα υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο και μόνο.
Σημείωση 4. Σε σχέση με το παραπάνω στο νόμο 4387/16 άρθρο 14 παρ. 4 υπάρχει η εξής πρόβλεψη: Από την 1.1.2017 και ανά τριετία, η Εθνική Αναλογιστική Αρχή εκπονεί υποχρεωτικά αναλογιστικές μελέτες, οι οποίες επικυρώνονται από την Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αντικείμενο τη συνεχή παρακολούθηση της εξέλιξης της εθνικής συνταξιοδοτικής δαπάνης. Με ειδικό νόμο ανακαθορίζονται οι συντάξεις με στόχο τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.
Το ύψος των ανωτέρω δαπανών για την εθνική, την ανταποδοτική και την επικουρική σύνταξη, προβαλλόμενο έως το έτος 2060, δεν πρέπει να υπερβαίνει το περιθώριο αύξησης των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ (κατ’ έτος), με έτος αναφοράς το 2009. Το ΑΕΠ το 2009 ήταν 237,5 δισεκατομμύρια ευρώ, το όριο 2,5% είναι περίπου 6 δισεκατομμύρια. Άρα η δαπάνη δεν πρέπει να ξεπερνά αυτό το ποσό.
Σημείωση 5. Στην ίδια λογική ίσως μπορεί να λειτουργήσει η πρόταση της ΝΔ να κατοχυρωθεί και συνταγματικά το «κατώτερο ελάχιστο εισόδημα», να σχετίζεται με τη πρόνοια να καλύπτεται μόνο η «εθνική σύνταξη», που βέβαια θα την ορίσει στο ύψος αυτού του ελάχιστου εισοδήματος, ενώ θα απαγορεύει και την αύξησή του. Κάπως όπως με την συνταγματική ρύθμιση που πέρασαν ΝΔ- ΠΑΣΟΚ και διατήρησε ο ΣΥΡΙΖΑ, που απαγορεύει την μονιμοποίηση υπαλλήλων του δημοσίου, οι οποίοι δουλεύουν για χρόνια με συμβάσεις μερικής απασχόλησης, μπλοκάκια, εργολαβικά κ.α.
Αναδημοσίευση άρθρου: