Πορισμα της Ομαδας Εργασιας ("Επιτροπη Σοφων") για το Επικουρικο
Το ποιοι την αποτελούν, τι εκπροσωπεί ο καθένας και τι στόχους εξυπηρετούν οι προτάσεις της το αναλύουμε σε άλλο άρθρο του φύλλου.
Ιδιαίτερη όμως αξία έχει να γνωρίζουμε και σε ποιες προτάσεις κατέληξε η ομάδα αυτή, γιατί αποκαλύπτουν τα σχέδια, ανοίγουν ξεκάθαρα τα χαρτιά της κυβέρνησης. Κι αυτό επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων δεν γνωρίζουν τις προτάσεις αυτές, ενώ από την άλλη ακούνε κάθε μέρα από τα ΜΜΕ (ειδικά τα τ/ο) όλη την προπαγάνδα, που θέλει να συντηρεί η κυβέρνηση, περί των αναδρομικών, τι (νομίζει ή ελπίζει ότι) θα πάρει ο καθένας, έτσι ώστε να περνάει αθόρυβα η προμελετημένη επιχείρησή της για την οριστική εξαφάνιση του κοινωνικού χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης, του συνταξιοδοτικού.
Έτσι ώστε η συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων που αδρανείς και απελπισμένοι περιμένουν μάταια να πάρουν κάτι λίγο έστω, να μην αντιλαμβάνονται ότι άθελά τους, με την αδράνειά τους που την ποτίζει το θανατηφόρο δηλητήριο της κυβερνητικής προπαγάνδας, γίνονται συνένοχοι στη καταστροφή του ασφαλιστικού μέλλοντος των παιδιών και των εγγονιών τους.
Κι αντί να σκέφτονται την ανάγκη ξεσηκωμού τους, για να εμποδίσουν τα σχέδια αυτά, να αρκούνται στο άπλωμα του χεριού τους στα κυβερνητικά ψίχουλα. Ψίχουλα που θα δοθούν, για να εξαγοραστεί η σιωπή τους, η ανοχή και αποδοχή των επιλογών αυτών.
Η Ομάδα των επιλεγμένων αυτών «σοφών» προτείνει:
1. Η επικουρική ασφάλιση των νεοεισερχόμενων στην εργασία από το 2021 και μετά να μεταφερθεί σε ένα δεύτερο τμήμα του ΕΤΕΑΕΠ, που θα είναι επαγγελματικό, δηλαδή καθαρά ιδιωτικού χαρακτήρα ταμείο.
Στο σημερινό τμήμα του ΕΤΕΑΕΠ θα παραμείνουν οι σημερινοί ασφαλισμένοι (εργαζόμενοι μέχρι το 2020 και οι συνταξιούχοι). Γι αυτούς θα ισχύει ο νόμος 4387/2016, με τις όποιες διορθώσεις επέλθουν σ’ αυτόν μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ (αναλυτικότερα για το ζήτημα αυτό σε άλλο άρθρο για τις αποφάσεις αυτές).
2. Το επαγγελματικό τμήμα του ΕΤΕΑΕΠ θα λειτουργεί σαν συλλέκτης των εισφορών εργαζομένων- εργοδοτών και μόνο, δεν θα αποδίδει επικουρικές συντάξεις στους ασφαλισμένους.
3. Τα αποθεματικά που θα μαζεύει το ΕΤΕΑΕΠ θα τα καταθέτει στις ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρίες, μέσω των ατομικών κεφαλαιοποιητικών λογαριασμών των ασφαλισμένων, που θα προβαίνουν σε διαφόρων μορφών επενδυτικές πράξεις, από τις οποίες θα αποκομίζουν κέρδη.
4. Στο επαγγελματικό ταμείο θα ασφαλίζονται υποχρεωτικά οι εργαζόμενοι που θα ενταχθούν σ’ αυτό. Κι αυτό γιατί οι ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρίες θέλουν σίγουρη και εξασφαλισμένη πελατεία για τις επενδύσεις τους, να μην μπορεί να αποφύγει τη μορφή αυτή ασφάλισης κανένας εργαζόμενος, που δυσπιστώντας για τα αποτελέσματά της, θα την απορρίπτει. Ο επιπλέον λόγος είναι πως ο τρίτος πυλώνας του ασφαλιστικού συστήματος, δηλαδή ο καθαρά ιδιωτικός, όπου το συμβόλαιο ασφάλισης είναι υπόθεση απόλυτα ατομική και ιδιωτική επιλογή του ασφαλιζόμενου, χωρίς τη συμμετοχή κανενός άλλου (κράτος, εργοδότες) - όπως συμβαίνει και σήμερα- δεν εξασφαλίζει στις εταιρίες σίγουρα κεφάλαια για επενδύσεις και κέρδη.
Στο σημερινό τμήμα του ΕΤΕΑΕΠ θα παραμείνουν οι σημερινοί ασφαλισμένοι (εργαζόμενοι μέχρι το 2020 και οι συνταξιούχοι). Γι αυτούς θα ισχύει ο νόμος 4387/2016, με τις όποιες διορθώσεις επέλθουν σ’ αυτόν μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ (αναλυτικότερα για το ζήτημα αυτό σε άλλο άρθρο για τις αποφάσεις αυτές).
2. Το επαγγελματικό τμήμα του ΕΤΕΑΕΠ θα λειτουργεί σαν συλλέκτης των εισφορών εργαζομένων- εργοδοτών και μόνο, δεν θα αποδίδει επικουρικές συντάξεις στους ασφαλισμένους.
3. Τα αποθεματικά που θα μαζεύει το ΕΤΕΑΕΠ θα τα καταθέτει στις ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρίες, μέσω των ατομικών κεφαλαιοποιητικών λογαριασμών των ασφαλισμένων, που θα προβαίνουν σε διαφόρων μορφών επενδυτικές πράξεις, από τις οποίες θα αποκομίζουν κέρδη.
4. Στο επαγγελματικό ταμείο θα ασφαλίζονται υποχρεωτικά οι εργαζόμενοι που θα ενταχθούν σ’ αυτό. Κι αυτό γιατί οι ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρίες θέλουν σίγουρη και εξασφαλισμένη πελατεία για τις επενδύσεις τους, να μην μπορεί να αποφύγει τη μορφή αυτή ασφάλισης κανένας εργαζόμενος, που δυσπιστώντας για τα αποτελέσματά της, θα την απορρίπτει. Ο επιπλέον λόγος είναι πως ο τρίτος πυλώνας του ασφαλιστικού συστήματος, δηλαδή ο καθαρά ιδιωτικός, όπου το συμβόλαιο ασφάλισης είναι υπόθεση απόλυτα ατομική και ιδιωτική επιλογή του ασφαλιζόμενου, χωρίς τη συμμετοχή κανενός άλλου (κράτος, εργοδότες) - όπως συμβαίνει και σήμερα- δεν εξασφαλίζει στις εταιρίες σίγουρα κεφάλαια για επενδύσεις και κέρδη.
Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν χρειαζόταν την ιδιωτική ασφάλιση γιατί η κοινωνική ασφάλιση- σύνταξη κάλυπτε σε έναν σημαντικό βαθμό τις ανάγκες των ασφαλισμένων. Σήμερα αυτό δεν συμβαίνει βέβαια μετά το σφαγιασμό των κύριων και επικουρικών συντάξεων, όμως οι εργαζόμενοι με τους μισθούς πείνας δεν έχουν τη δυνατότητα να διαθέτουν χρήματα και για ιδιωτική ασφάλιση. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που οι ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρίες, με αλλεπάλληλες παρεμβάσεις πίεζαν τόσα χρόνια τις κυβερνήσεις να κινηθούν στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης και της κύριας και επικουρικής ασφάλισης.
5. Από τις αποδόσεις των επενδύσεων των ασφαλιστών - επενδυτών θα εξαρτάται η παροχή επαγγελματικών «συντάξεων» στους ασφαλισμένους, στο τέλος της λήξης του συμβολαίου τους, που θα αντιστοιχεί τυπικά στην συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.
6. Η εισφορά εργαζόμενου - εργοδότη θα είναι σταθερή, με βάση την πρόβλεψη του νόμου, που θα καλύψει την μεταρρύθμιση αυτή.
7. Ο κάθε ασφαλισμένος θα επιλέγει κάποιο από τα επενδυτικά προγράμματα, που θα του προτείνει η ασφαλιστική- επενδυτική εταιρία με δική του ευθύνη, θα δημιουργεί τον δικό του «ατομικό κουμπαρά», όπως τον αποκάλεσε η κυβέρνηση.
8. Τα προγράμματα θα διαχωρίζονται σε «χαμηλού», «μεσαίου» και «υψηλού» ρίσκου. Το ύψος της σύνταξης θα εξαρτιέται από την απόδοση της επένδυσης. Όσο πιο επικίνδυνη (υψηλού ρίσκου) θα είναι αυτή, τόσο υψηλότερη «σύνταξη» θα αποδίδει. Η λιγότερο επικίνδυνη (χαμηλού ή μεσαίου ρίσκου) θα αποδίδει και χαμηλή ή μέτρια σύνταξη. Δηλαδή ο ασφαλισμένος είναι δεδομένο πως θα κινδυνεύει να χάσει τα λεφτά του, απλά ο κίνδυνος θα κυμαίνεται. Και θα αντιμετωπίζει μόνιμα το δίλημμα «να διαλέξω υψηλό ρίσκο- δηλαδή να κινδυνεύω πάρα πολύ να τα χάσω όλα- για να έχω την πιθανότητα να πάρω μια υψηλότερη σύνταξη ή να διαλέξω χαμηλό ρίσκο, με μικρότερο κίνδυνο να τα χάσω, αλλά που θα μου δώσει μικρή σύνταξη».
Κι όλα αυτά σε εποχές που, παρ’ όλο που στη χώρα μας υπάρχει μια σχετική ανάσχεση των κρισιακών φαινομένων, γενικά η κατάσταση δεν είναι καλή, όπως θέλει να την εμφανίζει η κυβέρνηση, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος μιας νέας κρίσης, ειδικά σε διεθνές επίπεδο. Που σήμερα ο εργαζόμενος δεν ξέρει αν την άλλη μέρα θα έχει δουλειά, αν ο μισθός θα φτάνει για να ζήσει, αν θα πληρωθεί το μισθό του κλπ.
Αυτό όλο καταλήγει εκεί που εύστοχα το εργατικό κίνημα εκτίμησε πως «ο ασφαλισμένος θα γνωρίζει τι θα πληρώνει για ασφάλιστρα, αλλά δεν θα ξέρει τι θα πάρει στη συνταξιοδότησή του», εμείς θα προσθέταμε και το «αν θα το πάρει».
9. Το κράτος οφείλει να μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, στο πλαίσιο των υπαρκτών κινδύνων, συνθηκών και περιορισμών που αντιμετωπίζει. Δηλαδή σε περίπτωση που οι εταιρίες πέσουν έξω, χρεοκοπήσουν κλπ τα σπασμένα τους στο επικουρικό θα πληρώσει ο λαός, προφανώς με νέες εισφορές «αλληλεγγύης», φορολόγηση κ.α.
10. Ως προς το κόστος της μετάβασης στο νέο σύστημα, οι «σοφοί» θεωρούν ότι, όπως υφίσταται το σύστημα σήμερα, χωρίς παρέμβαση στις παραμέτρους του, δεν φαίνεται έντονο πρόβλημα χρηματοδότησης κατά την πρώτη δεκαετία. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, ελλείμματα στον κλάδο διανεμητικής επικουρικής σύνταξης φαίνεται πως θα αρχίσουν να εμφανίζονται από το 2030 και έπειτα (μετά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του νέου συστήματος), με το σωρευτικό κόστος στον κλάδο, μέχρι το τέλος της προβολής (το 2070) να εκτιμάται ότι δεν ανάγεται σε «κρίσιμα και ανησυχητικά επίπεδα». Μάλιστα, προτείνεται να εξετασθούν τρόποι τυχόν συνεισφοράς των ασφαλισμένων στο νέο καθεστώς με βάση την αρχή της διαγενεακής κοινωνικής αλληλεγγύης.
Με άλλα λόγια το νέο σύστημα θα είναι βιώσιμο, με βάση την αναλογιστική μελέτη, για μια δεκαετία μόνο. Από κει και πέρα θα έχει ελλείμματα, αλλά η Αναλογιστική Αρχή μας καθησυχάζει πως το πρόβλημα θα είναι... μικρό. Έτσι έλεγαν όλες οι κυβερνήσεις για τα «σωτήρια» μέτρα που έπαιρναν τα προηγούμενα χρόνια και μας έφτασαν εδώ. Ενώ από την άλλη αφήνει ανοιχτό το θέμα να συμμετέχουν οι σημερινοί εργαζόμενοι και συνταξιούχοι στο νέο καθεστώς για λόγους αλληλεγγύης στους ασφαλισμένους του, για να μειωθεί ο κίνδυνος γρηγορότερης χρεοκοπίας του.
11. Προτείνει την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης για επαγγελματική σύνταξη στο νέο σύστημα στα 70 χρόνια, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την επέκταση του ορίου αυτού και για τους σημερινούς ασφαλισμένους στον ΕΦΚΑ και στο ΕΤΕΑΕΠ (κύρια και επικουρική σύνταξη).
Τέλος πιστεύουμε πως δεν χρειάζεται να έχεις βγάλει πανεπιστήμια, να έχεις σπουδάσει ειδικός ασφαλισειολόγος, να έχεις μεγάλη εμπειρία σε σχετικές με την ασφάλιση υπηρεσίες, να είσαι δηλαδή «σοφός», για να αποφανθείς το πολύ απλό «αφαιρούμε την συνταξιοδοτική υποχρέωση από το κράτος και μεταβιβάζουμε στους ιδιώτες, όχι βέβαια την υποχρέωση, αλλά την πιθανότητα να δίνουν κάποιο επίδομα στα 70 χρόνια». Κι ένας βλαξ θα μπορούσε να το προτείνει. Όχι πως τα σαΐνια της ασφαλιστικής και επιχειρηματικής αγοράς είναι βλάκες. Κάθε άλλο, ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν.
5. Από τις αποδόσεις των επενδύσεων των ασφαλιστών - επενδυτών θα εξαρτάται η παροχή επαγγελματικών «συντάξεων» στους ασφαλισμένους, στο τέλος της λήξης του συμβολαίου τους, που θα αντιστοιχεί τυπικά στην συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.
6. Η εισφορά εργαζόμενου - εργοδότη θα είναι σταθερή, με βάση την πρόβλεψη του νόμου, που θα καλύψει την μεταρρύθμιση αυτή.
7. Ο κάθε ασφαλισμένος θα επιλέγει κάποιο από τα επενδυτικά προγράμματα, που θα του προτείνει η ασφαλιστική- επενδυτική εταιρία με δική του ευθύνη, θα δημιουργεί τον δικό του «ατομικό κουμπαρά», όπως τον αποκάλεσε η κυβέρνηση.
8. Τα προγράμματα θα διαχωρίζονται σε «χαμηλού», «μεσαίου» και «υψηλού» ρίσκου. Το ύψος της σύνταξης θα εξαρτιέται από την απόδοση της επένδυσης. Όσο πιο επικίνδυνη (υψηλού ρίσκου) θα είναι αυτή, τόσο υψηλότερη «σύνταξη» θα αποδίδει. Η λιγότερο επικίνδυνη (χαμηλού ή μεσαίου ρίσκου) θα αποδίδει και χαμηλή ή μέτρια σύνταξη. Δηλαδή ο ασφαλισμένος είναι δεδομένο πως θα κινδυνεύει να χάσει τα λεφτά του, απλά ο κίνδυνος θα κυμαίνεται. Και θα αντιμετωπίζει μόνιμα το δίλημμα «να διαλέξω υψηλό ρίσκο- δηλαδή να κινδυνεύω πάρα πολύ να τα χάσω όλα- για να έχω την πιθανότητα να πάρω μια υψηλότερη σύνταξη ή να διαλέξω χαμηλό ρίσκο, με μικρότερο κίνδυνο να τα χάσω, αλλά που θα μου δώσει μικρή σύνταξη».
Κι όλα αυτά σε εποχές που, παρ’ όλο που στη χώρα μας υπάρχει μια σχετική ανάσχεση των κρισιακών φαινομένων, γενικά η κατάσταση δεν είναι καλή, όπως θέλει να την εμφανίζει η κυβέρνηση, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος μιας νέας κρίσης, ειδικά σε διεθνές επίπεδο. Που σήμερα ο εργαζόμενος δεν ξέρει αν την άλλη μέρα θα έχει δουλειά, αν ο μισθός θα φτάνει για να ζήσει, αν θα πληρωθεί το μισθό του κλπ.
Αυτό όλο καταλήγει εκεί που εύστοχα το εργατικό κίνημα εκτίμησε πως «ο ασφαλισμένος θα γνωρίζει τι θα πληρώνει για ασφάλιστρα, αλλά δεν θα ξέρει τι θα πάρει στη συνταξιοδότησή του», εμείς θα προσθέταμε και το «αν θα το πάρει».
9. Το κράτος οφείλει να μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων, στο πλαίσιο των υπαρκτών κινδύνων, συνθηκών και περιορισμών που αντιμετωπίζει. Δηλαδή σε περίπτωση που οι εταιρίες πέσουν έξω, χρεοκοπήσουν κλπ τα σπασμένα τους στο επικουρικό θα πληρώσει ο λαός, προφανώς με νέες εισφορές «αλληλεγγύης», φορολόγηση κ.α.
10. Ως προς το κόστος της μετάβασης στο νέο σύστημα, οι «σοφοί» θεωρούν ότι, όπως υφίσταται το σύστημα σήμερα, χωρίς παρέμβαση στις παραμέτρους του, δεν φαίνεται έντονο πρόβλημα χρηματοδότησης κατά την πρώτη δεκαετία. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, ελλείμματα στον κλάδο διανεμητικής επικουρικής σύνταξης φαίνεται πως θα αρχίσουν να εμφανίζονται από το 2030 και έπειτα (μετά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας του νέου συστήματος), με το σωρευτικό κόστος στον κλάδο, μέχρι το τέλος της προβολής (το 2070) να εκτιμάται ότι δεν ανάγεται σε «κρίσιμα και ανησυχητικά επίπεδα». Μάλιστα, προτείνεται να εξετασθούν τρόποι τυχόν συνεισφοράς των ασφαλισμένων στο νέο καθεστώς με βάση την αρχή της διαγενεακής κοινωνικής αλληλεγγύης.
Με άλλα λόγια το νέο σύστημα θα είναι βιώσιμο, με βάση την αναλογιστική μελέτη, για μια δεκαετία μόνο. Από κει και πέρα θα έχει ελλείμματα, αλλά η Αναλογιστική Αρχή μας καθησυχάζει πως το πρόβλημα θα είναι... μικρό. Έτσι έλεγαν όλες οι κυβερνήσεις για τα «σωτήρια» μέτρα που έπαιρναν τα προηγούμενα χρόνια και μας έφτασαν εδώ. Ενώ από την άλλη αφήνει ανοιχτό το θέμα να συμμετέχουν οι σημερινοί εργαζόμενοι και συνταξιούχοι στο νέο καθεστώς για λόγους αλληλεγγύης στους ασφαλισμένους του, για να μειωθεί ο κίνδυνος γρηγορότερης χρεοκοπίας του.
11. Προτείνει την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης για επαγγελματική σύνταξη στο νέο σύστημα στα 70 χρόνια, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την επέκταση του ορίου αυτού και για τους σημερινούς ασφαλισμένους στον ΕΦΚΑ και στο ΕΤΕΑΕΠ (κύρια και επικουρική σύνταξη).
Τέλος πιστεύουμε πως δεν χρειάζεται να έχεις βγάλει πανεπιστήμια, να έχεις σπουδάσει ειδικός ασφαλισειολόγος, να έχεις μεγάλη εμπειρία σε σχετικές με την ασφάλιση υπηρεσίες, να είσαι δηλαδή «σοφός», για να αποφανθείς το πολύ απλό «αφαιρούμε την συνταξιοδοτική υποχρέωση από το κράτος και μεταβιβάζουμε στους ιδιώτες, όχι βέβαια την υποχρέωση, αλλά την πιθανότητα να δίνουν κάποιο επίδομα στα 70 χρόνια». Κι ένας βλαξ θα μπορούσε να το προτείνει. Όχι πως τα σαΐνια της ασφαλιστικής και επιχειρηματικής αγοράς είναι βλάκες. Κάθε άλλο, ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν.
Κλείνουμε την αναφορά στο ζήτημα με το ότι οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα απορρίπτουμε ξεκάθαρα τις προτάσεις αυτές. Αγωνιζόμαστε και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε για την αποτροπή αυτών των σχεδίων. Γιατί έχουμε κι εμείς τη δική μας σοφία, χωρίς εισαγωγικά. Τη σοφία των αγώνων. Και το πλαίσιο των αιτημάτων μας που είναι πράγματι σοφό. Δημόσια, κοινωνική, καθολική ασφάλιση και σύνταξη, με την εγγύηση του κράτους.
Αναδημοσίευση άρθρου: